Wilsopvoeding – deel 1
Kinderen die in deze tijd opgroeien, kunnen gemakkelijk slaaf worden van de wereld om hen heen. Het woord ‘zelfregulering’ valt veel, als skill die je nodig hebt om je eigen baas te blijven. Ik heb hier in mijn blogs al vaker de vraag neergelegd of kinderen de juiste skills al bezitten, als wij als volwassenen het al bijna niet kunnen.
Het boek ‘Wilsopvoeding’ van Valentin Wember biedt me veel inzicht en inspiratie op dit gebied. Alleen de titel al. In deze wereld waarin het diepe denken in gevaar lijkt te komen door alle afleiding en versnippering is juist iets als een wil essentieel, lijkt mij. Een wil die je kunt sturen door alle afleiding heen naar waar je heen wilt. In het reguliere onderwijs komt de opvoeding van de wil helemaal niet voor, terwijl het binnen de vrijeschoolpedagogie juist een groot onderdeel is. Steiner zag het opvoeden van de wil als een vlammetje dat aangetrokken moet worden om het kind iets te kunnen leren. Niet alleen het cognitieve, maar juist het gevoelsleven moet aangesproken worden. Dat kan door kinderen iets zelf te laten ondervinden, zonder morele druk. Ze moeten de stof helemaal kunnen doorleven met hun hele lichaam en ziel, want de wil bevindt zich volgens Steiner ergens op zielsniveau.
Wanneer ik dit toepas in de wiskundelessen die ik geef, merk ik dat dat inderdaad zo werkt. Hoe lang een kilometer is, gaat bijvoorbeeld pas echt leven als je de kilometer ook met de kinderen gaat lopen. Dan ervaren ze het op zo veel meer vlakken dan alleen als droog feitje. Dat de klas van mijn zoon 8 kilometer ging wandelen naar hun kamp was ook zoiets moois, want dan komt er ook een ervaring bij dat het zwaar is: 8 kilometer lopen. Ook bij het opvoeden van mijn kinderen heb ik allang gemerkt dat als je iets wilt uitleggen, het veel beter beklijft als je dat doet aan de hand van een verhaal dat past bij waar ze mee bezig zijn.
Laatst zagen we de voorstelling ‘Het ijspaleis’ van Andreas Denk. Dat was echt prachtig: de acteurs spreken tijdens de voorstelling niet, maar dansen en maken gekke diergeluidjes. Alle kinderen in de zaal konden er van alles bij verzinnen en zaten op het puntje van hun stoel, terwijl helemaal niet duidelijk was wat er nou precies gespeeld werd. Juist door het onaffe wil de wil er iets aan toe voegen: dit stimuleert de fantasie. Hoe anders dan waar veel kinderen dagelijks mee omringd worden. Dat is zo omgekeerd aan deze tijd: alles is al af. Dat is saai voor de wil. Kinderen raken verslaafd aan sensatie, maar sensatie is iets dat extern is. Dat komt niet van binnenuit, daarvan gaat het vlammetje niet branden.
Valentin Wember beschrijft in zijn boek ook dat een leerkracht die worstelt en zichzelf opvoedt om met een klas te kunnen werken veel inspirerender is voor leerlingen dan een docent die alles al in kannen en kruiken heeft. Dat geldt ook voor opvoeders, zoals ik bijvoorbeeld, die worstelen en zich niet willen neerleggen bij iets dat nog niet goed voelt. Want zo ervaar ik de hele mediaopvoeding wel. Ik vind het heel erg lastig. Ik vind het heel fijn om te lezen dat ik daarmee juist de wil van de kinderen prikkel, op school en thuis. Misschien is dat juist wel de beste mediaopvoeding.
Meer blogs lezen van Martine Hogerwerf?
Martine Hogerwerf is lerares wiskunde en moeder van drie zonen die op de vrijeschool zitten.